Tumult015

Slapeloosheid

Iets om wakker van te liggen

Als huisarts is Michiel Deruyver (56) geen onbekende voor de gemiddelde Leestenaar. De laatste jaren wordt hij vaak geconfronteerd met patiënten die slaapproblemen hebben. Spijtig genoeg heeft tegenwoordig zelf ook last van slapeloosheid. Gelukkig is hij als dokter goed op de hoogte en weet hij wat hem te doen staat.

Hoe ziet een normaal slaappatroon eruit?

Een normaal slaappatroon bestaat uit verschillende slaapcycli, zo zijn er per nachtelijke slaap een drie à vier verschillende cycli. Het slaappatroon begint bij het inslapen, gaat dan geleidelijk over naar een ondiepe slaap en eindigt in een diepe slaap. Tijdens de cycli is er de zogenaamde remslaap ('rapid eye movement' n.v.d.r.). Deze zie je soms wel eens bij een slapende hond. De remslaap is een droomslaap en dient voor de geestelijke en lichamelijke recuperatie.

Waarom is een goede nachtrust eigenlijk zo belangrijk?

Goed slapen is heel belangrijk om je fit te voelen, om goed gezind te zijn. Er zijn verschillende nefaste gevolgen van een slaaptekort. Je krijgt er een bedrukte gemoedstoestand van en er is een grote invloed op het concentratievermogen. Een gemiddelde mens heeft zeven à acht uur slaap nodig. Sommige mensen hebben natuurlijk meer of minder slaap nodig dan anderen. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken is er qua gezondheid geen verschil tussen overdag en 's nachts slapen. Je slaapuren hangen af van je biologische klok.

Een goeie nachtrust is ook belangrijker voor de actieve bevolking dan voor gepensioneerden. Dat heeft te maken met de prestaties die je overdag levert. Werken en studeren zijn nu eenmaal inspanningen waarvoor je goed uitgerust moet zijn.

Wat zijn de verschillende types slapeloosheid?

Men kan slapeloosheid onderverdelen in drie soorten; de meest voorkomende soorten zijn die zonder aanwijsbare oorzaak. Deze gevallen vinden hun oplossing meestal bij de huisarts, zwaardere gevallen worden doorverwezen naar een specialist. Slapeloosheid kan ook het gevolg zijn van een andere aandoening, zoals bv. een depressie of een lichamelijk letsel. Alcoholmisbruik valt hier trouwens ook onder.

Tenslotte is er nog de derde soort. Dit zijn de slaapziektes zoals bv. 'periodic limp movement', dat is een aandoening waarbij patiënten 's nachts ritmisch schokken met één of meerdere ledematen. In zulke gevallen lijdt de partner daar ook meestal onder.

Hoeveel van uw patiënten leiden er aan slapeloosheid?

Een groot deel. Ik merk wel dat er bijna geen patiënten zijn met specifieke klachten i.v.m. slapeloosheid. Meestal vermelden ze het bij een andere klacht. Eens er dan wat dieper op het onderwerp wordt ingegaan komt het meestal aan het licht dat er ook slaapproblemen zijn.

Is er een bepaalde doelgroep die meer vatbaar is voor slapeloosheid?

Er is een algemene regel die geldt: hoe ouder je wordt, hoe meer kans je hebt op slaapstoornissen. Als je veroudert gaat de kwaliteit van je slaap achteruit, je krijgt een slechtere slaaparchitectuur.

Het chronisch gebruik van slaapmiddelen is ook nefast voor de kwaliteit van je nachtrust omdat de droomslaap vermindert. Tot de jaren '80 was men niet goed op de hoogte van slaapmiddelen, er werd losser mee omgesprongen. De huisartsen waren niet op de hoogte maar specialisten waren zich waarschijnlijk wel bewust van de nefaste gevolgen. Gelukkig zijn huisartsen tegenwoordig veel beter geïnformeerd.

Bent u zelf ook al geconfronteerd geweest met slapeloosheid?

Laat ik het zo stellen: ik ben al een dagje ouder, tegenwoordig komt het dus vaker voor. Ik ben soms een ganse nacht wakker als ik van wacht ben. Ik probeer het me niet aan te trekken. Slaapmiddelen nemen kan ik niet, zolang het middel werkt kan ik mijn beroep niet veilig uitoefenen. Slaapmiddelen hebben nl. een invloed op het concentratievermogen.

Wat zijn uw oplossingen om slapeloosheid tegen te gaan.

Als ik kijk naar mijn persoonlijke ervaring heb ik ondertussen wel wat trucjes gevonden. Bij mij treedt de slapeloosheid meestal op van zondag op maandag. Daarom ga ik steevast elke zondagnamiddag een uurtje lopen, dit bevordert de lichamelijke vermoeidheid. Wat ook helpt is een goed boek lezen, daardoor kan de geest zich goed ontspannen.

Als ik van wacht ben en ik word opgeroepen ga ik nooit onmiddellijk slapen na het thuiskomen. Ik bouw eerst een kort rustmoment in. Wat ook zeker nefast is voor het slapen is het woelen in bed. Daar word je nl. zenuwachtig van. In zo’n geval sta ik gewoon op en verzet mijn gedachten door wat administratief werk te verrichten. Zo kan ik uit het nadeel toch nog een voordeel halen.

Er bestaat trouwens zoiets als ‘de tien geboden van de slaaphygiëne’. Als je slaapproblemen hebt is het zeker eens interessant om deze te bekijken. Je kan normaal gezien een folder over slapeloosheid verkrijgen bij elke huisarts of via de site van ‘domus medica’ (vereniging van huisartsen n.v.d.r.) kan je ook meer te weten komen over slapeloosheid en de tien geboden.

Zijn er behandelingen voor slapeloosheid?

Je gaat best eerst langs bij je huisarts. Samen met hem bespreek je de voorkomende problemen en zoek je naar de mogelijke oplossingen. Pas als dat allemaal niet helpt kan je eventueel doorverwezen worden naar een specialist. Die zal een diagnose van de slaapziekte verrichten via slaapstudie, d.w.z. één à twee nachten geobserveerd slapen in het ziekenhuis op een gespecialiseerde afdeling. Er wordt dan een ‘EEG’ afgenomen, dat is een elektro-encefalografische monitoring, daarmee bestudeert men je slaapcycli.

Er is ook een medicamenteuze aanpak, die is pas nodig als de slapeloosheid zeer ernstig is of al zeer lang bestaat. Slaapmedicatie is op zich niet echt schadelijk voor het lichaam maar er zijn wel een paar risico’s aan verbonden. Slaapmiddelen zijn nl. zeer verslavend. Als je na een aantal maanden inname stopt krijg je een rebound-slapeloosheid, daardoor geraak je niet meer in slaap. Dat proces duurt meestaal een paar dagen, je hebt dan echt wel wat zware nachten voor de boeg. Daardoor grijpen veel mensen gemakkelijk terug naar de medicatie. De gouden raad is dat je niet zomaar plots mag stoppen met slaapmiddelen nemen, beter bouw je af.

Vooraleer je aan een behandeling begint moet je dus sowieso eerst langs je huisarts. Die fungeert als het ware als een filter; de primaire gevallen vinden hun oplossing bij de huisarts, erge gevallen worden doorverwezen.